User:Native Qazh/Sandbox5: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
Line 551: Line 551:
===Tense, Aspect, Mood===
===Tense, Aspect, Mood===


: ''ката'' - say, tell
: ''ма'' - see
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
Line 567: Line 565:
! rowspan="3" | Singular
! rowspan="3" | Singular
! First
! First
| ''ката'''т'а'''<br>ма'''т'а'''
| ''ката'''т'а'''<br>дам'''т'а'''
| ''ката'''юн'''<br>ма'''юн'''
| ''ката'''юн'''<br>дам'''юн'''
| ''ката'''н'''<br>ма'''н'''
| ''ката'''н'''<br>дам'''ын'''
| '''''я''' ката'''н'''<br>'''я''' ма'''н'''
| '''''я''' ката'''н'''<br>'''я''' дам'''ын'''
| '''''ят'а''' ката'''н'''<br>'''ят'а''' ма'''н'''
| '''''ят'а''' ката'''н'''<br>'''ят'а''' дам'''ын'''
| style="background:#F0F0F0" |
| style="background:#F0F0F0" |
|-
|-
! Second
! Second
| rowspan="2" | ''ката'''к'а'''<br>ма'''к'а'''
| rowspan="2" | ''ката'''к'а'''<br>дам'''к'а'''
| ''ката'''юўа'''<br>ма'''юўа'''
| ''ката'''юўа'''<br>дам'''юўа'''
| ''ката'''ўа'''<br>ма'''ўа'''
| ''ката'''ўа'''<br>дам'''ўа'''
| '''''я''' ката'''ўа'''<br>'''я''' ма'''ўа'''
| '''''я''' ката'''ўа'''<br>'''я''' дам'''ўа'''
| '''''яц'а''' ката'''ўа'''<br>'''яц'а''' ма'''ўа'''
| '''''яц'а''' ката'''ўа'''<br>'''яц'а''' дам'''ўа'''
| ''ката'''й'''<br>ма'''й'''
| ''ката'''й'''<br>дам'''и'''
|-
|-
! Third
! Third
| ''ката'''ю'''<br>ма'''ю'''
| ''ката'''ю'''<br>дам'''ю'''
| ''ката<br>ма
| ''ката<br>дам
| '''''я''' ката<br>'''я''' ма
| '''''я''' ката<br>'''я''' дам
| '''''яц'а''' ката<br>'''яц'а''' ма
| '''''яц'а''' ката<br>'''яц'а''' дам
| style="background:#F0F0F0" |
| style="background:#F0F0F0" |
|-
|-
! rowspan="4" | Plural
! rowspan="4" | Plural
! First
! First
| ''ката'''т'ацы'''<br>ма'''т'ацы'''
| ''ката'''т'ацы'''<br>дам'''т'ацы'''
| ''ката'''юнцы'''<br>ма'''юнцы'''
| ''ката'''юнцы'''<br>дам'''юнцы'''
| ''ката'''нцы'''<br>ма'''нцы'''
| ''ката'''нцы'''<br>дам'''ынцы'''
| '''''я''' ката'''нцы'''<br>'''я''' ма'''нцы'''
| '''''я''' ката'''нцы'''<br>'''я''' дам'''ынцы'''
| '''''ят'а''' ката'''нцы'''<br>'''ят'а''' ма'''нцы'''
| '''''ят'а''' ката'''нцы'''<br>'''ят'а''' дам'''ынцы'''
| style="background:#F0F0F0" |
| style="background:#F0F0F0" |
|-
|-
! Second
! Second
| rowspan="2" | ''ката'''к'ацы'''<br>ма'''к'ацы'''
| rowspan="2" | ''ката'''к'ацы'''<br>дам'''к'ацы'''
| ''ката'''юўцы'''<br>ма'''юўцы'''
| ''ката'''юўцы'''<br>дам'''юўцы'''
| ''ката'''ўцы'''<br>ма'''ўцы'''
| ''ката'''ўцы'''<br>дам'''ўцы'''
| '''''я''' ката'''ўцы'''<br>'''я''' ма'''ўцы'''
| '''''я''' ката'''ўцы'''<br>'''я''' дам'''ўцы'''
| '''''яц'а''' ката'''ўцы'''<br>'''яц'а''' ма'''ўцы'''
| '''''яц'а''' ката'''ўцы'''<br>'''яц'а''' дам'''ўцы'''
| ''ката'''цый'''<br>ма'''цый'''
| ''ката'''цый'''<br>дам'''цый'''
|-
|-
! Third
! Third
| ''ката'''юцы'''<br>ма'''юцы'''
| ''ката'''юцы'''<br>дам'''юцы'''
| ''ката'''цы'''<br>ма'''цы'''
| ''ката'''цы'''<br>дам'''цы'''
| '''''я''' ката'''цы'''<br>'''я''' ма'''цы'''
| '''''я''' ката'''цы'''<br>'''я''' дам'''цы'''
| '''''яц'а''' ката'''цы'''<br>'''яц'а''' ма'''цы'''
| '''''яц'а''' ката'''цы'''<br>'''яц'а''' дам'''цы'''
| style="background:#F0F0F0" |
| style="background:#F0F0F0" |
|-
|-
|}
|}
:ката - say, tell
:дам - drink


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! Initial imperfective verb
! Imperfective verb
! Perfective verb
! Perfective verb
! Meaning
! Meaning
|-
|-
| ''арин
| ''арин
| ''жан арин
| ''жанарин
| i read
| i read
|-
|-
| ''ахен
| ''ахен
| ''жан ахен
| ''жанахен
| i fly
| i fly
|-
|-
| ''сайн
| ''сайн
| ''жа сайн
| ''жасайн
| i write
| i write
|-
|-
| ''ц'ан
| ''ц'ан
| ''жа ц'ан
| ''жац'ан
| i shoot
| i shoot
|-
|-

Revision as of 07:46, 2 December 2021

Tayamo
Tayamese
итол т'аямоно, т'аясы итол
Native to Qazhshava
RegionTayamo Archipelego
EthnicityTayamo people
Cyrillic
Latin
Tayamese
Language codes
ISO 639-1tm
ISO 639-2tym
ISO 639-3tym
GlottologNone
This article contains IPA phonetic symbols. Without proper rendering support, you may see question marks, boxes, or other symbols instead of Unicode characters. For a guide to IPA symbols, see Help:IPA.

Phonology

Consonants

Labial Alveolar Palatal Velar/
Uvular
Plosive/
Affricate
voiced b d d͡z̻ ɡ
voiceless p t t͡s̻ k
ejective t͡s̻ʼ
Fricative voiced ʁ̟
voiceless x
Sonorant m n l j w
Rhotic ɾ

Vowels

Front Central back
Close i u
Mid ɛ ɨ̞ o
Open a

Writing System

Order 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Cyrillic upper case А Б В Г Г' Д Е Ж З И Й К К' Л М Н О П П' Р С Т Т' У Ў Ф Х Ц Ц' Ч Ш Ъ Ы Ь Ю Я
Cyrillic lower case а б в г г' д е ж з и й к к' л м н о п п' р с т т' у ў ф х ц ц' ч ш ъ ы ь ю я
Latin upper case A B V G Gh D E Z Zh I J K K' L M N O P P' R S T T' U W F Kh C C' Ch Sh H Y J Ju Ja
Latin lower case a b v g gh d e z zh i j k k' l m n o p p' r s t t' u w f kh c c' ch sh h y j ju ja
IPA sound a b w ɡ ʁ̟ d ɛ d͡z̻ i j k l m n o p ɾ t u w p x t͡s̻ t͡s̻ʼ t͡s̻ ɨ̞ ◌j ju ja

Grammar

Syntax

 SVO
 noun like adjectives
 possessee - possessor
 adjective - noun
 prepossitions
 
 syllable structure: (C)V(S) 
 C - consonant
 V - vowwel
 S - sonorant

Pronouns

Number & Person Nom Dat Gen Acc Ins Loc
Singular First Коны Ку Коно Ки Ког'а Кода
Second Formal Уда Уду Удано Уди Удаг'а Удада
Imformal Да Ду Дано Ди Даг'а Дада
Third То Тоў Тоно Той Тода Тог'а
Plural First Коныцы Коныцу Коныцыно Коныци Коныцыда Коныцыг'а
Second Formal Удацы Удацу Удацыно Удаци Удацыда Удацыг'а
Imformal Дацы Дацу Дацыно Даци Дацыда Дацыг'а
Third Тоцы Тоцу Тоцыно Тоци Тоцыды Тоцыг'а
Number and Person Nominative Accusitive
(Direct object)
Dative
(Indirect object)
Genitive Innesive Locative
stressed clitic stressed clitic
Singular First Коны Кони -ки Кону -ку Коно Ког'а Кода
Second Formal Уда Уди -ди Уду -ду Удано Удаг'а Удада
Imformal Да Ди Ду Дано Даг'а Дада
Third То Той -ти Тоў -ту Тоно Тог'а Тода
Plural First Коныцы Коныци -кыци Коныцу -кыцу Коныцыно Коныцыг'а Коныцыда
Second Formal Удацы Удаци -дыци Удацу -дыцу Удацыно Удацыг'а Удацыда
Imformal Дацы Даци Дацу Дацыно Дацыг'а Дацыда
Third Тоцы Тоци -тыци Тоцу -тыцу Тоцыно Тоцыг'а Тоцыда

Nouns

Definitiness

definite article goes before the noun: та/н

Case and Number

Case Signular
Affix Example Question
Nominative к'а (rock), зан (bear) мо (what), мы (who)
Dative -ху/у к'аў (to a rock), зану (to a bear) моў (to what), мыў (to who)
Genetive -но к'ано (of a rock), занно (of a bear) моно (of what), мыно (whose)
Accusitive -й/и к'ай (rock), зани (bear) мой (what), мый (who)
Instrumental -г'а к'аг'а (with a rock), занг'а (with a bear) мог'а (with what), мыг'а (with who)
Locative -да к'ада (on a rock), занда (on a bear) мода (where), мыда (at who)
Case Plural
Affix Example Question
Nominative -(а)цы к'ацы (rocks), занцы (bears) моцы (what), мыцы (who)
Dative -(а)цу к'ацу (to rocks), занцу (to bears) моцу (to what), мыцу (whose)
Genetive -(а)цын к'ацын (оf rocks), занцын (оf bears) моцын (оf what), мыцын (оf who)
Accusitive -(а)ци к'аци (rocks), занци (bears) моци (what), мыци (who)
Instrumental -(а)цыг'а к'ацыг'а (with rocks), занцыг'а (with bears) моцыг'а (with what), мыцыг'а (with who)
Locative -(a)цыда к'ацыда (on rocks), занцыда (on bears) моцыда (where), мыцыда (at who)

Adjectives and Adverbs

Comparison forms of Adjectives and Adverbs:

  • Positive - Bassic form of the word: big - кай
  • Negative - Negation of the word: unbig* - ре-кай
  • Comparitive - Form for comparison relative to something: bigger - п'а-кай
  • Superlative - Form showing absolute relative to a group: biggest - не-кай

Verbs

Copula

Number &
Person
Past Resultative
participle
Present Future Aorist Imperative
Singular First рыт'а рыюн рын я рын рылун
Second рыц'а рыюўа рыўа я рыўа рылуўа рыўай
Third рыю ры я ры рылу
Plural First рыт'ары рыюнры рынры я рынры рылунры
Second рыц'ары рыюўары рыўары я рыўары рылуўары рыўарый
Third рыюры рыры я рыры рылуры

Tense, Aspect, Mood

Number &
Person
Indicative Imperative
Past imperfect Past/Present
perfect
Present Future Past Future
Singular First катат'а
дамт'а
катаюн
дамюн
катан
дамын
я катан
я дамын
ят'а катан
ят'а дамын
Second катак'а
дамк'а
катаюўа
дамюўа
катаўа
дамўа
я катаўа
я дамўа
яц'а катаўа
яц'а дамўа
катай
дами
Third катаю
дамю
ката
дам
я ката
я дам
яц'а ката
яц'а дам
Plural First катат'ацы
дамт'ацы
катаюнцы
дамюнцы
катанцы
дамынцы
я катанцы
я дамынцы
ят'а катанцы
ят'а дамынцы
Second катак'ацы
дамк'ацы
катаюўцы
дамюўцы
катаўцы
дамўцы
я катаўцы
я дамўцы
яц'а катаўцы
яц'а дамўцы
катацый
дамцый
Third катаюцы
дамюцы
катацы
дамцы
я катацы
я дамцы
яц'а катацы
яц'а дамцы
ката - say, tell
дам - drink
Imperfective verb Perfective verb Meaning
арин жанарин i read
ахен жанахен i fly
сайн жасайн i write
ц'ан жац'ан i shoot

Questions

particle: йо

Derivation

Affix Used to create: Example(s)
-жы agents from verbs/nouns сай (to write) → сайжы (writer)
-(й)е verbs from nouns п'ал (fire) → п'але (to burn)
-(ы)л nouns from verbs ма (see) → мал (vision)
-сыте collective nouns еякы (boat) → еякысыте (fleet)
-сы adjectives п'ал (fire) → п'алсы (fiery)
-ки adverbs безы (fast) → безыки (fastly)
-сырег'а adjectives indicating the lack of something т'аў (home) → т'аўсырег'а (homeless)
-ма nouns from adjectives пой (cute) → пойма (cute thing)
-ной diminutives of nouns маке (dog) → макеной (doggie)
-ян augmentatives of nouns еякы (boat) → еякыян (ship)
-у/ўро locations ахе (to fly) → ахеўро (airport)
-мо inhabitants токо (town) → токомо (citizen, resident)
-зе decendents (people of nouns/adjectives) каму (whale) → камузе (of whales*)
-ре relative саймо (why) → сайморе (becouse)
мы (who) → мыре (whoever)

Pronounciation

Alpha-syllabary wip

onset-nucleus coda
a y o u e i
Ø
p
p'
b
t
t'
d
k
k'
g
c
c'
zh
s
z
kh
gh
m
n
l
j
w
r

Aschari script wip

onset-nucleus coda
a y o u e i
Ø ꦄꦼ
p ꦥꦼ ꦥꦺꦴ ꦥꦸ ꦥꦺ ꦥꦶ
p' ꦦꦼ ꦦꦺꦴ ꦦꦸ ꦦꦺ ꦦꦶ
b ꦧꦼ ꦧꦺꦴ ꦧꦸ ꦧꦺ ꦧꦶ
t ꦠꦼ ꦠꦺꦴ ꦠꦸ ꦠꦺ ꦠꦶ
t' ꦡꦼ ꦡꦺꦴ ꦡꦸ ꦡꦺ ꦡꦶ
d ꦢꦼ ꦢꦺꦴ ꦢꦸ ꦢꦺ ꦢꦶ
k ꦏꦼ ꦏꦺꦴ ꦏꦸ ꦏꦺ ꦏꦶ
k' ꦑꦼ ꦑꦺꦴ ꦑꦸ ꦑꦺ ꦑꦶ
g ꦒꦼ ꦒꦺꦴ ꦒꦸ ꦒꦺ ꦒꦶ
c ꦕꦼ ꦕꦺꦴ ꦕꦸ ꦕꦺ ꦕꦶ
c' ꦖꦼ ꦖꦺꦴ ꦖꦸ ꦖꦺ ꦖꦶ
zh ꦗꦼ ꦗꦺꦴ ꦗꦸ ꦗꦺ ꦗꦶ
s ꦱꦼ ꦱꦺꦴ ꦱꦸ ꦱꦺ ꦱꦶ
z ꦯꦼ ꦯꦺꦴ ꦯꦸ ꦯꦺ ꦯꦶ
kh ꦲꦼ ꦲꦺꦴ ꦲꦸ ꦲꦺ ꦲꦶ
gh ꦓꦼ ꦓꦺꦴ ꦓꦸ ꦓꦺ ꦓꦶ
m ꦩꦼ ꦩꦺꦴ ꦩꦸ ꦩꦺ ꦩꦶ ꦩ꧀
n ꦤꦼ ꦤꦺꦴ ꦤꦸ ꦤꦺ ꦤꦶ ꦤ꧀
l ꦭꦼ ꦭꦺꦴ ꦭꦸ ꦭꦺ ꦭꦶ ꦭ꧀
j ꦪꦼ ꦪꦺꦴ ꦪꦸ ꦪꦺ ꦪ꧀
w ꦮꦼ ꦮꦺꦴ ꦮꦺ ꦮꦶ ꦮ꧀
r ꦫꦼ ꦫꦺꦴ ꦫꦸ ꦫꦺ ꦫꦶ

end