User:Native Qazh/Sandbox5: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
Line 117: Line 117:
!{{wp|Cyrillic script|Cyrillic}} upper case
!{{wp|Cyrillic script|Cyrillic}} upper case
|А ||Б ||style="background:#FEE7E6"|В
|А ||Б ||style="background:#FEE7E6"|В
|Г ||Г' ||Д ||Е ||Ж ||З ||И ||Й ||К ||К' ||Л ||М ||Н ||О ||П ||П'
|Г ||Г' ||Д ||Е ||Ж ||З ||И ||Й ||К ||К' ||style="background:#FEE7E6"|Л  
|М ||Н ||О ||П ||П'
|Р ||С ||Т ||Т' |||У ||Ў ||style="background:#FEE7E6"|Ф  
|Р ||С ||Т ||Т' |||У ||Ў ||style="background:#FEE7E6"|Ф  
|Х ||Ц ||Ц' ||style="background:#FEE7E6"|Ч
|Х ||Ц ||Ц' ||style="background:#FEE7E6"|Ч
Line 128: Line 129:
!{{wp|Cyrillic script|Cyrillic}} lower case
!{{wp|Cyrillic script|Cyrillic}} lower case
|а ||б ||style="background:#FEE7E6"|в  
|а ||б ||style="background:#FEE7E6"|в  
|г ||г' ||д ||е ||ж ||з ||и ||й ||к ||к' ||л ||м ||н ||о ||п ||п'
|г ||г' ||д ||е ||ж ||з ||и ||й ||к ||к' ||style="background:#FEE7E6"|л  
|м ||н ||о ||п ||п'
|р ||с ||т ||т'||у ||ў ||style="background:#FEE7E6"|ф  
|р ||с ||т ||т'||у ||ў ||style="background:#FEE7E6"|ф  
|х ||ц ||ц' ||style="background:#FEE7E6"|ч  
|х ||ц ||ц' ||style="background:#FEE7E6"|ч  
Line 141: Line 143:
!{{wp|Latin script|Latin}} upper case
!{{wp|Latin script|Latin}} upper case
|A ||B ||style="background:#FEE7E6"|V  
|A ||B ||style="background:#FEE7E6"|V  
|G ||Gh ||D ||E ||Z ||Zh ||I ||J ||K ||K' ||L ||M ||N ||O ||P ||P'
|G ||Gh ||D ||E ||Z ||Zh ||I ||J ||K ||K' ||style="background:#FEE7E6"|L  
|M ||N ||O ||P ||P'
|R ||S ||T ||T' ||U ||W ||style="background:#FEE7E6"|F  
|R ||S ||T ||T' ||U ||W ||style="background:#FEE7E6"|F  
|Kh ||C ||C' ||style="background:#FEE7E6"|Ch  
|Kh ||C ||C' ||style="background:#FEE7E6"|Ch  
Line 150: Line 153:
!{{wp|Latin script|Latin}} lower case
!{{wp|Latin script|Latin}} lower case
|a ||b ||style="background:#FEE7E6"|v  
|a ||b ||style="background:#FEE7E6"|v  
|g ||gh ||d ||e ||z ||zh ||i ||j ||k ||k' ||l ||m ||n ||o ||p ||p'
|g ||gh ||d ||e ||z ||zh ||i ||j ||k ||k' ||style="background:#FEE7E6"|l  
|m ||n ||o ||p ||p'
|r ||s ||t ||t' ||u ||w ||style="background:#FEE7E6"|f
|r ||s ||t ||t' ||u ||w ||style="background:#FEE7E6"|f
|kh ||c ||c' ||style="background:#FEE7E6"|ch  
|kh ||c ||c' ||style="background:#FEE7E6"|ch  
Line 173: Line 177:
| {{IPAlink|k}}
| {{IPAlink|k}}
| {{IPAlink|kʼ}}
| {{IPAlink|kʼ}}
| {{IPAlink|l}}
| {{IPAlink|ɾ}}~{{IPAlink|l}}
| {{IPAlink|m}}
| {{IPAlink|m}}
| {{IPAlink|n}}
| {{IPAlink|n}}

Revision as of 14:00, 7 December 2021

Tayamo
Tayamese
итол т'аямоно, т'аясы итол
Native to Qazhshava
RegionTayamo Archipelego
EthnicityTayamo people
Cyrillic
Latin
Tayamese
Language codes
ISO 639-1tm
ISO 639-2tym
ISO 639-3tym
GlottologNone
This article contains IPA phonetic symbols. Without proper rendering support, you may see question marks, boxes, or other symbols instead of Unicode characters. For a guide to IPA symbols, see Help:IPA.

Phonology

Consonants

Labial Alveolar Palatal Velar/
Uvular
Plosive/
Affricate 		voiced b d d͡z̻ ɡ
voiceless p t t͡s̻ k
ejective pʼ tʼ t͡s̻ʼ kʼ
Fricative voiced z̻ ʁ̟
voiceless s̻ x
Sonorant m n j w
Rhotic* ɾ

Vowels

Front Central back
Close i u
Mid ɛ ɨ̞ o
Open a

Writing System

Order 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Cyrillic upper case А Б В Г Г' Д Е Ж З И Й К К' Л М Н О П П' Р С Т Т' У Ў Ф Х Ц Ц' Ч Ш Ъ Ы Ь Ю Я
Cyrillic lower case а б в г г' д е ж з и й к к' л м н о п п' р с т т' у ў ф х ц ц' ч ш ъ ы ь ю я
Latin upper case A B V G Gh D E Z Zh I J K K' L M N O P P' R S T T' U W F Kh C C' Ch Sh H Y J Ju Ja
Latin lower case a b v g gh d e z zh i j k k' l m n o p p' r s t t' u w f kh c c' ch sh h y j ju ja
IPA sound a b w ɡ ʁ̟ d ɛ z̻ d͡z̻ i j k kʼ ɾ~l m n o p pʼ ɾ s̻ t tʼ u w p x t͡s̻ t͡s̻ʼ t͡s̻ s̻ ɨ̞ ◌j ju ja

Grammar

Syntax

 SVO
 noun like adjectives
 possessee - possessor
 adjective - noun
 prepossitions
 
 syllable structure: (C)V(S) 
 C - consonant
 V - vowwel
 S - sonorant

Pronouns

Number & Person Nom Dat Gen Acc Ins Loc
Singular First Коны Ку Коно Ки Ког'а Кода
Second Formal Уда Уду Удано Уди Удаг'а Удада
Imformal Да Ду Дано Ди Даг'а Дада
Third То Тоў Тоно Той Тода Тог'а
Plural First Коныцы Коныцу Коныцыно Коныци Коныцыда Коныцыг'а
Second Formal Удацы Удацу Удацыно Удаци Удацыда Удацыг'а
Imformal Дацы Дацу Дацыно Даци Дацыда Дацыг'а
Third Тоцы Тоцу Тоцыно Тоци Тоцыды Тоцыг'а
Number and Person Nominative Accusitive
(Direct object) 		Dative
(Indirect object) 		Genitive Innesive Locative
stressed clitic stressed clitic
Singular First Коны Кони -ки Кону -ку Коно Ког'а Кода
Second Formal Уда Уди -ди Уду -ду Удано Удаг'а Удада
Imformal Да Ди Ду Дано Даг'а Дада
Third То Той -ти Тоў -ту Тоно Тог'а Тода
Plural First Коныцы Коныци -кыци Коныцу -кыцу Коныцыно Коныцыг'а Коныцыда
Second Formal Удацы Удаци -дыци Удацу -дыцу Удацыно Удацыг'а Удацыда
Imformal Дацы Даци Дацу Дацыно Дацыг'а Дацыда
Third Тоцы Тоци -тыци Тоцу -тыцу Тоцыно Тоцыг'а Тоцыда

Nouns

Definitiness

definite article goes before the noun, middle tayamo: та(н)

modern tayamo:

syllable type suffix example
open /a, ɨ̞/ -та каната
марыта
open /ɛ, i, o, u/ -то хонето
токото
closed -ы тамы
ўены

Case and Number

Case Signular
Affix Example Question
Nominative к'а (rock), зан (bear) мо (what), мы (who)
Dative -ху/у к'аў (to a rock), зану (to a bear) моў (to what), мыў (to who)
Genetive -но к'ано (of a rock), занно (of a bear) моно (of what), мыно (whose)
Accusitive -й/и к'ай (rock), зани (bear) мой (what), мый (who)
Instrumental -г'а к'аг'а (with a rock), занг'а (with a bear) мог'а (with what), мыг'а (with who)
Locative -да к'ада (on a rock), занда (on a bear) мода (where), мыда (at who)
Case Plural
Affix Example Question
Nominative -(а)цы к'ацы (rocks), занцы (bears) моцы (what), мыцы (who)
Dative -(а)цу к'ацу (to rocks), занцу (to bears) моцу (to what), мыцу (whose)
Genetive -(а)цын к'ацын (оf rocks), занцын (оf bears) моцын (оf what), мыцын (оf who)
Accusitive -(а)ци к'аци (rocks), занци (bears) моци (what), мыци (who)
Instrumental -(а)цыг'а к'ацыг'а (with rocks), занцыг'а (with bears) моцыг'а (with what), мыцыг'а (with who)
Locative -(a)цыда к'ацыда (on rocks), занцыда (on bears) моцыда (where), мыцыда (at who)

Adjectives and Adverbs

Comparison forms of Adjectives and Adverbs:

  • Positive - Bassic form of the word: big - кай
  • Negative - Negation of the word: unbig* - ре-кай
  • Comparitive - Form for comparison relative to something: bigger - п'а-кай
  • Superlative - Form showing absolute relative to a group: biggest - не-кай

Verbs

Copula

Number &
Person 		Past Resultative
participle 		Present Future Aorist Imperative
Singular First рыт'а рыюн рын я рын рылун
Second рыц'а рыюўа рыўа я рыўа рылуўа рыўай
Third рыю ры я ры рылу
Plural First рыт'ары рыюнры рынры я рынры рылунры
Second рыц'ары рыюўары рыўары я рыўары рылуўары рыўарый
Third рыюры рыры я рыры рылуры

Tense, Aspect, Mood

Number &
Person 		Indicative Imperative
Past imperfect Past/Present
perfect 		Present Future Past Future
Singular First катат'а
дамт'а 		катаюн
дамюн 		катан
дамын 		я катан
я дамын 		ят'а катан
ят'а дамын
Second катак'а
дамк'а 		катаюўа
дамюўа 		катаўа
дамўа 		я катаўа
я дамўа 		яц'а катаўа
яц'а дамўа 		катай
дами
Third катаю
дамю 		ката
дам 		я ката
я дам 		яц'а ката
яц'а дам
Plural First катат'ацы
дамт'ацы 		катаюнцы
дамюнцы 		катанцы
дамынцы 		я катанцы
я дамынцы 		ят'а катанцы
ят'а дамынцы
Second катак'ацы
дамк'ацы 		катаюўцы
дамюўцы 		катаўцы
дамўцы 		я катаўцы
я дамўцы 		яц'а катаўцы
яц'а дамўцы 		катацый
дамцый
Third катаюцы
дамюцы 		катацы
дамцы 		я катацы
я дамцы 		яц'а катацы
яц'а дамцы
ката - say, tell
дам - drink
Imperfective verb Perfective verb Meaning
арин жанарин i read
ахен жанахен i fly
сайн жасайн i write
ц'ан жац'ан i shoot

Questions

particle: йо

Derivation

Affix Used to create: Example(s)
-жы agents from verbs/nouns сай (to write) → сайжы (writer)
-(й)е verbs from nouns п'ал (fire) → п'але (to burn)
-ма nouns from verbs ма (see) → мама (vision)
-сыте collective nouns еякы (boat) → еякысыте (fleet)
-сы adjectives п'ал (fire) → п'алсы (fiery)
-ки adverbs безы (fast) → безыки (fastly)
-сырег'а adjectives indicating the lack of something т'аў (home) → т'аўсырег'а (homeless)
-ма nouns from adjectives пой (cute) → пойма (cute thing)
-ной diminutives of nouns маке (dog) → макеной (doggie)
-ян augmentatives of nouns еякы (boat) → еякыян (ship)
-ра locations ахе (to fly) → ахера (airport)
-мо inhabitants токо (town) → токомо (citizen, resident)
-зе decendents (people of nouns/adjectives) каму (whale) → камузе (of whales*)
-то relative саймо (why) → саймото (becouse)
мы (who) → мыто (whoever)

Numerals

Cardinal

№ Old way New way № Old way New way № Old way New way № Old way New way
0 нулцы 21 тиминедацы мине-га-тицы 600 тикадапайцы
1 тицы 11 тинедацы 26 тикадаминедацы мине-га-тикадацы 1 000 цанцы
2 мицы 12 минедацы 30 ренецы 1 001 тицандацы цан-га-тицы
3 рецы 13 ренедацы 40 юнецы 2 000 мицанцы
4 юцы 14 юнедацы 50 канецы 6 000 тикадацы
5 кацы 15 канедацы 60 тикаданецы 10 000 ўанцы
6 тикадацы 16 тикаданедацы 100 пайцы 10 001 тиўандацы ўан-га-тицы
7 микадацы 17 микаданедацы 101 типайдацы пай-га-тицы 20 000 миўанцы
8 рекадацы 18 рекаданедацы 110 непайдацы пай-га-нецы 60 000 тикадаўанцы
9 юкадацы 19 юкаданедацы 111 тинедапайдацы пай-га-тинедацы 1 000 000
(100x10 000) 		пайўанцы
10 (не)нецы 20 минецы 200 нипайцы

Ordinal

№ Old way New way № Old way New way № Old way New way № Old way New way
1 г'атий 11 г'атинедай 21 г'атиминедай г'амине-га-тий 1 001 г'атицандай г'ацан-га-тий
2 г'амий 12 г'аминедай 26 г'атикадаминедай г'амине-га-тикадай 2 000 г'амицани
3 г'арей 13 г'аренедай 60 г'атикаданей 6 000 г'атикадацани
4 г'аюй 14 г'аюнедай 100 г'апайи 10 000 г'аўани
5 г'акай 15 г'аканедай 101 г'атипайдай г'апай-га-тий 10 0001 г'атиўандай г'аўан-га-тий
6 г'атикадай 16 г'атикаданедай 110 г'анепайдай г'апай-га-ней 20 000 г'амиўани
7 г'амикадай 17 г'амикаданедай 111 г'атинедапайдай г'апай-га-тинедай 60 000 г'атикадаўани
8 г'арекадай 18 г'арекаданедай 200 г'амипайи 1 000 000
(100x10 000) 		г'апайўани
9 г'аюкадай 19 г'аюкаданедай 600 г'атикадапайи
10 г'аней 20 г'аминей 1 000 г'ацани


Fractional

№ Old way New way № Old way New way № Old way New way № Old way New way
1 рати 11 ратинеда 21 ратиминеда рамине-га-ти 1 001 ратицанда рацан-га-ти
2 рами 12 раминеда 26 ратикадаминеда рамине-га-тикада 2 000 рамицан
3 раре 13 раренеда 60 ратикадане 6 000 ратикадацан
4 раю 14 раюнеда 100 рапай 10 000 раўан
5 рака 15 раканеда 101 ратипайда рапай-га-ти 10 0001 ратиўанда раўан-га-ти
6 ратикада 16 ратикаданеда 110 ранепайда рапай-га-не 20 000 рамиўан
7 рамикада 17 рамикаданеда 111 ратинедапайда рапай-га-тинеда 60 000 ратикадаўан
8 рарекада 18 рарекаданеда 200 рамипай 1 000 000
(100x10 000) 		рапайўан
9 раюкада 19 раюкаданеда 600 ратикадапай
10 ране 20 рамине 1 000 рацан

Alpha-syllabary wip

onset-nucleus coda
a y o u e i
Ø
p
p'
b
t
t'
d
k
k'
g
c
c'
zh
s
z
kh
gh
m
n
l
j
w
r

Aschari script wip

onset-nucleus coda
a y o u e i
Ø ꦄ ꦄꦼ ꦎ ꦈ ꦌ ꦆ
p ꦥ ꦥꦼ ꦥꦺꦴ ꦥꦸ ꦥꦺ ꦥꦶ
p' ꦦ ꦦꦼ ꦦꦺꦴ ꦦꦸ ꦦꦺ ꦦꦶ
b ꦧ ꦧꦼ ꦧꦺꦴ ꦧꦸ ꦧꦺ ꦧꦶ
t ꦠ ꦠꦼ ꦠꦺꦴ ꦠꦸ ꦠꦺ ꦠꦶ
t' ꦡ ꦡꦼ ꦡꦺꦴ ꦡꦸ ꦡꦺ ꦡꦶ
d ꦢ ꦢꦼ ꦢꦺꦴ ꦢꦸ ꦢꦺ ꦢꦶ
k ꦏ ꦏꦼ ꦏꦺꦴ ꦏꦸ ꦏꦺ ꦏꦶ
k' ꦑ ꦑꦼ ꦑꦺꦴ ꦑꦸ ꦑꦺ ꦑꦶ
g ꦒ ꦒꦼ ꦒꦺꦴ ꦒꦸ ꦒꦺ ꦒꦶ
c ꦕ ꦕꦼ ꦕꦺꦴ ꦕꦸ ꦕꦺ ꦕꦶ
c' ꦖ ꦖꦼ ꦖꦺꦴ ꦖꦸ ꦖꦺ ꦖꦶ
zh ꦗ ꦗꦼ ꦗꦺꦴ ꦗꦸ ꦗꦺ ꦗꦶ
s ꦱ ꦱꦼ ꦱꦺꦴ ꦱꦸ ꦱꦺ ꦱꦶ
z ꦯ ꦯꦼ ꦯꦺꦴ ꦯꦸ ꦯꦺ ꦯꦶ
kh ꦲ ꦲꦼ ꦲꦺꦴ ꦲꦸ ꦲꦺ ꦲꦶ
gh ꦓ ꦓꦼ ꦓꦺꦴ ꦓꦸ ꦓꦺ ꦓꦶ
m ꦩ ꦩꦼ ꦩꦺꦴ ꦩꦸ ꦩꦺ ꦩꦶ ꦩ꧀
n ꦤ ꦤꦼ ꦤꦺꦴ ꦤꦸ ꦤꦺ ꦤꦶ ꦤ꧀
l ꦭ ꦭꦼ ꦭꦺꦴ ꦭꦸ ꦭꦺ ꦭꦶ ꦭ꧀
j ꦪ ꦪꦼ ꦪꦺꦴ ꦪꦸ ꦪꦺ ꦪ꧀
w ꦮ ꦮꦼ ꦮꦺꦴ ꦮꦺ ꦮꦶ ꦮ꧀
r ꦫ ꦫꦼ ꦫꦺꦴ ꦫꦸ ꦫꦺ ꦫꦶ

Example

Lord's prayer:

English Tayamo (Cyrillic) Tayamo (Latin) Tayamo (Tayamese)
Our Father in heaven, Ба коныцыно ўахацыда'та, Ba konycyno wahacyda'ta,
hallowed be your name. ая ры данасы катама'та удано. aya ry danasy katama'ta udano.
Your kingdom come. Ая то одора'та удано. Aya to odora'ta udano.
Your will be done, Тала'та удацы я ры жакесы, Tala'ta udacy ya ty zakesy,
on earth as it is in heaven. гидада'та ларе ры ўахацыда'та. gidada'ta lare ry wahacyda'ta.
Give us today our daily bread Хонсы'та коныцыно п'ита сыйкыцу дахонда Hansy'ta konycyno p'ita syikycu dahonda
and forgive us our debts, га жанай даг'а коныцыно, ga zanai dagha konycyno,
as we forgive our debtors. ларе коныцы зананхы даг'ажыцы коныцыно. lare konycy zananhy daghaxycy konycyno.
And do not bring us into temptation, Га реталкыци сыкусымада, Ga retalkyci sykusymada,
but rescue us from the evil one. а к'аўайкыци кара татарысы'та. a k'awaikyci kara tatarysy'ta.

end

Retrieved from "https://iiwiki.us/mediawiki/index.php?title=User:Native_Qazh/Sandbox5&oldid=433213"