User:Native Qazh/Sandbox5

Phonology

Consonants

		Labial	Alveolar		Palatal	Velar
Plosive/ Affricate	voiced	b	d	d͡z̻		ɡ
	voiceless	p	t	t͡s̻		k
	ejective	pʼ	tʼ	t͡s̻ʼ		kʼ
Fricative	voiced		z̻			ʁ̟
	voiceless		s̻			x
Nasal		m	n
Approximant		ʋ~w			j
Rhotic			ɾ

Vowels

	Front	Central	back
Close	i	ɨ	u
Mid	ɛ		o
Open		a

Writing System

Order	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	32
Latin upper case	A	B	C	C'	D	E	F	G	Gh	H	I	J	K	K'	L	M	N	O	P	P'	Q	R	S	T	T'	U	V	W	X	Y	Z	Zh
Latin lower case	a	b	c	c'	d	e	f	g	gh	h	i	j	k	k'	l	m	n	o	p	p'	q	r	s	t	t'	u	v	w	x	y	z	zh
Cyrillic upper case	А	Б	Ц	Ц'	Д	Е	Ф	Г	Г'	Х	И	Ж	К	К'	Л	М	Н	О	П	П'	К	Р	С	Т	Т'	У	В	Ў	Кс	Ы	Ж	З
Cyrillic lower case	а	б	ц	ц'	д	е	ф	г	г'	х	и	ж	к	к'	л	м	н	о	п	п'	к	р	с	т	т'	у	в	ў	кс	ы	ж	з
IPA sound	a	b	t͡s̻	t͡s̻ʼ	d	ɛ	f*	ɡ	ʁ̟	x	i	z̻	k	kʼ	l*	m	n	o	p	pʼ	k	ɾ	s̻	t	tʼ	u	ʋ~w		ks	ɨ	z̻	d͡z̻

Grammar

Syntax

 SVO
 noun like adjectives
 possessee - possessor
 adjective - noun
 prepossitions
 
 syllable structure: (C)V(S) 
 C - consonant
 V - vowwel
 S - sonorant

Pronouns

Number & Person			Nom	Dat	Gen	Acc	Ins	Loc
Singular	First		Коны	Ку	Коно	Ки	Ког'а	Кода
	Second	Formal	Уда	Уду	Удано	Уди	Удаг'а	Удада
		Imformal	Да	Ду	Дано	Ди	Даг'а	Дада
	Third		То	Тоў	Тоно	Той	Тода	Тог'а
Plural	First		Коныцы	Коныцу	Коныцыно	Коныци	Коныцыда	Коныцыг'а
	Second	Formal	Удацы	Удацу	Удацыно	Удаци	Удацыда	Удацыг'а
		Imformal	Дацы	Дацу	Дацыно	Даци	Дацыда	Дацыг'а
	Third		Тоцы	Тоцу	Тоцыно	Тоци	Тоцыды	Тоцыг'а

Number and Person			Nominative	Accusitive (Direct object)		Dative (Indirect object)		Genitive	Innesive	Locative
				stressed	clitic	stressed	clitic
Singular	First		Коны	Кони	-ки	Кону	-ку	Коно	Ког'а	Кода
	Second	Formal	Уда	Уди	-ди	Уду	-ду	Удано	Удаг'а	Удада
		Imformal	Да	Ди		Ду		Дано	Даг'а	Дада
	Third		То	Той	-ти	Тоў	-ту	Тоно	Тог'а	Тода
Plural	First		Коныцы	Коныци	-кыци	Коныцу	-кыцу	Коныцыно	Коныцыг'а	Коныцыда
	Second	Formal	Удацы	Удаци	-дыци	Удацу	-дыцу	Удацыно	Удацыг'а	Удацыда
		Imformal	Дацы	Даци		Дацу		Дацыно	Дацыг'а	Дацыда
	Third		Тоцы	Тоци	-тыци	Тоцу	-тыцу	Тоцыно	Тоцыг'а	Тоцыда

Nouns

Definitiness

definite article goes before the noun, middle tayamo: та(н)

modern tayamo:

syllable type	suffix	example
open /a, ɨ̞/	-та	каната марыта
open /ɛ, i, o, u/	-то	хонето токото
closed	-ы	тамы ўены

Case and Number

Case	Signular
	Affix	Example	Question
Nominative		к'а (rock), зан (bear)	мо (what), мы (who)
Dative	-ху/у	к'аў (to a rock), зану (to a bear)	моў (to what), мыў (to who)
Genetive	-но	к'ано (of a rock), занно (of a bear)	моно (of what), мыно (whose)
Accusitive	-й/и	к'ай (rock), зани (bear)	мой (what), мый (who)
Instrumental	-г'а	к'аг'а (with a rock), занг'а (with a bear)	мог'а (with what), мыг'а (with who)
Locative	-да	к'ада (on a rock), занда (on a bear)	мода (where), мыда (at who)

Case	Plural
	Affix	Example	Question
Nominative	-(а)цы	к'ацы (rocks), занцы (bears)	моцы (what), мыцы (who)
Dative	-(а)цу	к'ацу (to rocks), занцу (to bears)	моцу (to what), мыцу (whose)
Genetive	-(а)цын	к'ацын (оf rocks), занцын (оf bears)	моцын (оf what), мыцын (оf who)
Accusitive	-(а)ци	к'аци (rocks), занци (bears)	моци (what), мыци (who)
Instrumental	-(а)цыг'а	к'ацыг'а (with rocks), занцыг'а (with bears)	моцыг'а (with what), мыцыг'а (with who)
Locative	-(a)цыда	к'ацыда (on rocks), занцыда (on bears)	моцыда (where), мыцыда (at who)

Adjectives and Adverbs

Comparison forms of Adjectives and Adverbs:

• Positive - Bassic form of the word: big - кай
• Negative - Negation of the word: unbig* - ре-кай
• Comparitive - Form for comparison relative to something: bigger - п'а-кай
• Superlative - Form showing absolute relative to a group: biggest - не-кай

Verbs

Copula

Number & Person			Past	Resultative participle	Present	Future	Aorist	Imperative
Singular	First		рыт'а	рыюн	рын	я рын	рылун
	Second		рыц'а	рыюўа	рыўа	я рыўа	рылуўа	рыўай
	Third			рыю	ры	я ры	рылу
Plural	First		рыт'ары	рыюнры	рынры	я рынры	рылунры
	Second		рыц'ары	рыюўары	рыўары	я рыўары	рылуўары	рыўарый
	Third			рыюры	рыры	я рыры	рылуры

Tense, Aspect, Mood

Number & Person		Indicative					Imperative
		Past imperfect	Past/Present perfect	Present	Future	Past Future
Singular	First	катат'а дамт'а	катаюн дамюн	катан дамын	я катан я дамын	ят'а катан ят'а дамын
	Second	катак'а дамк'а	катаюўа дамюўа	катаўа дамўа	я катаўа я дамўа	яц'а катаўа яц'а дамўа	катай дами
	Third		катаю дамю	ката дам	я ката я дам	яц'а ката яц'а дам
Plural	First	катат'ацы дамт'ацы	катаюнцы дамюнцы	катанцы дамынцы	я катанцы я дамынцы	ят'а катанцы ят'а дамынцы
	Second	катак'ацы дамк'ацы	катаюўцы дамюўцы	катаўцы дамўцы	я катаўцы я дамўцы	яц'а катаўцы яц'а дамўцы	катацый дамцый
	Third		катаюцы дамюцы	катацы дамцы	я катацы я дамцы	яц'а катацы яц'а дамцы

ката - say, tell

дам - drink

Imperfective verb	Perfective verb	Meaning
арин	жанарин	i read
ахен	жанахен	i fly
сайн	жасайн	i write
ц'ан	жац'ан	i shoot

Questions

particle: йо

Derivation

Affix	Used to create:	Example(s)
-жы	agents from verbs/nouns	сай (to write) → сайжы (writer)
-е	verbs from nouns	п'ана (fire) → п'анае (to burn)
-ма	nouns from verbs	ма (see) → мама (vision)
-сыте	collective nouns	еякы (boat) → еякысыте (fleet)
-сы	adjectives	жана (forgive) → жанасы (forgiving)
-ки	adverbs	бежы (fast) → бежыки (fastly)
-сырег'а	adjectives indicating the lack of something	т'аў (home) → т'аўсырег'а (homeless)
-ма	nouns from adjectives	пой (cute) → пойма (cute thing)
-ной	diminutives of nouns	маке (dog) → макеной (doggie)
-дай	augmentatives of nouns	еякы (boat) → еякыдай (ship)
-ра	locations	ахе (to fly) → ахера (airport)
-мо	inhabitants	токо (town) → токомо (citizen, resident)
-пе	decendents (names and nicknames)	руян (rain) → руянпе (of (the) rain*)
-то	relative	саймо (why) → саймото (becouse) мы (who) → мыто (whoever)

Numerals

Cardinal

№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way
0	нулцы					21	тиминедацы	мине-га-тицы	600	тикадапайцы
1	тицы		11	тинедацы		26	тикадаминедацы	мине-га-тикадацы	1 000	цанцы
2	мицы		12	минедацы		30	ренецы		1 001	тицандацы	цан-га-тицы
3	рецы		13	ренедацы		40	юнецы		2 000	мицанцы
4	юцы		14	юнедацы		50	канецы		6 000	тикадацы
5	кацы		15	канедацы		60	тикаданецы		10 000	ўанцы
6	тикадацы		16	тикаданедацы		100	пайцы		10 001	тиўандацы	ўан-га-тицы
7	микадацы		17	микаданедацы		101	типайдацы	пай-га-тицы	20 000	миўанцы
8	рекадацы		18	рекаданедацы		110	непайдацы	пай-га-нецы	60 000	тикадаўанцы
9	юкадацы		19	юкаданедацы		111	тинедапайдацы	пай-га-тинедацы	1 000 000 (100x10 000)	пайўанцы
10	(не)нецы		20	минецы		200	нипайцы

Ordinal

№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way
1	г'атий		11	г'атинедай		21	г'атиминедай	г'амине-га-тий	1 001	г'атицандай	г'ацан-га-тий
2	г'амий		12	г'аминедай		26	г'атикадаминедай	г'амине-га-тикадай	2 000	г'амицани
3	г'арей		13	г'аренедай		60	г'атикаданей		6 000	г'атикадацани
4	г'аюй		14	г'аюнедай		100	г'апайи		10 000	г'аўани
5	г'акай		15	г'аканедай		101	г'атипайдай	г'апай-га-тий	10 0001	г'атиўандай	г'аўан-га-тий
6	г'атикадай		16	г'атикаданедай		110	г'анепайдай	г'апай-га-ней	20 000	г'амиўани
7	г'амикадай		17	г'амикаданедай		111	г'атинедапайдай	г'апай-га-тинедай	60 000	г'атикадаўани
8	г'арекадай		18	г'арекаданедай		200	г'амипайи		1 000 000 (100x10 000)	г'апайўани
9	г'аюкадай		19	г'аюкаданедай		600	г'атикадапайи
10	г'аней		20	г'аминей		1 000	г'ацани

Fractional

№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way	№	Old way	New way
1	рати		11	ратинеда		21	ратиминеда	рамине-га-ти	1 001	ратицанда	рацан-га-ти
2	рами		12	раминеда		26	ратикадаминеда	рамине-га-тикада	2 000	рамицан
3	раре		13	раренеда		60	ратикадане		6 000	ратикадацан
4	раю		14	раюнеда		100	рапай		10 000	раўан
5	рака		15	раканеда		101	ратипайда	рапай-га-ти	10 0001	ратиўанда	раўан-га-ти
6	ратикада		16	ратикаданеда		110	ранепайда	рапай-га-не	20 000	рамиўан
7	рамикада		17	рамикаданеда		111	ратинедапайда	рапай-га-тинеда	60 000	ратикадаўан
8	рарекада		18	рарекаданеда		200	рамипай		1 000 000 (100x10 000)	рапайўан
9	раюкада		19	раюкаданеда		600	ратикадапай
10	ране		20	рамине		1 000	рацан

Alpha-syllabary wip

	onset-nucleus						coda
	a	y	o	u	e	i
Ø
p
p'
b
t
t'
d
k
k'
g
c
c'
zh
s
z
kh
gh
m
n
l
j
w
r

Example

Lord's prayer:

English	Tayamo (Cyrillic)	Tayamo (Latin)	Tayamo (Tayamese)
Our Father in heaven,	Ба коныцыно ўахацыда'та,	Ba konycyno wahacyda'ta,
hallowed be your name.	ая ры данасы катама'та удано.	aya ry danasy katama'ta udano.
Your kingdom come.	Ая то одора'та удано.	Aya to odora'ta udano.
Your will be done,	Тала'та удацы я ры жакесы,	Tala'ta udacy ya ty zakesy,
on earth as it is in heaven.	гидада'та ларе ры ўахацыда'та.	gidada'ta lare ry wahacyda'ta.
Give us today our daily bread	Хонсы'та коныцыно п'ита сыйкыцу дахонда	Hansy'ta konycyno p'ita syikycu dahonda
and forgive us our debts,	га жанай даг'а коныцыно,	ga zanai dagha konycyno,
as we forgive our debtors.	ларе коныцы зананхы даг'ажыцы коныцыно.	lare konycy zananhy daghaxycy konycyno.
And do not bring us into temptation,	Га реталкыци сыкусымада,	Ga retalkyci sykusymada,
but rescue us from the evil one.	а к'аўайкыци кара татарысы'та.	a k'awaikyci kara tatarysy'ta.